Okurlardan zaman zaman hep aynı soruyu içeren mektuplar gelir:
New York’ta yaşamak için ayda kaç para kazanmak gerekli?

Ama maalesef sorunun cevabını bir çırpıda vermek hiç de kolay değil. Hayatı südürebilmek için herkesin başını sokabilecek bir eve ihtiyaç duyacağından hareketle, cevabıma ilk olarak ev kiralarından bahsederek başlayacağım. Zaten aile bütçesinde de en büyük yeri ev kirası tutuyor.

Kiralık ev bulmak, ABD’nin içinden ya da dışından New York’a yerleşmeye gelenlerin karşılaştığı en önemli sorun. Yalnızca New York’un değil, ABD’nin en pahalı şehirlerinden biri olan Manhattan’da, kiralar astronomik. Böyle olunca kimi New Yorklular, şehrin diğer ilçeleri Queens, Brooklyn, Bronx ve Staten Island’ı tercih ediyor. Hatta çoluk çocuğa karışıp da daha geniş alanlara yayılmak isteyenler ise, New Jersey, Conneticut gibi yakın eyaletlerde mesken tutup iş yerlerine 1-1.5 saatlik tren ya da otobüs yolculukları yapmayı göze alıyorlar.

Araba zorunlu değil

Bu arada, New Yorklular için araba bir gereksinim değil. Hatta birçok New Yorklu araba kullanmayı bilmez ve ehliyetleri de yoktur. (Bu, Amerika’nın geneline bakıldığında yadırganacak bir durum. Zira, ABD’de kimi eyaletlerde her şey o kadar arabalı yaşam için planlanmış ki, sokaklarda, yayalar için kaldırım bile yok! Ayrıca, Amerikalılar hüviyet cüzdanı yerine ehliyet kullanırken çoğu New Yorklu ehliyeti olmadığı için kimlik belgesi olarak pasaportunu kullanıyor!)

Yani, New York’ta yaşamayı düşünen biri, şehrin aksamasız çalışan otobüs, metro ve tren sistemi ile hayatının sonuna kadar arabaya hiç ihtiyaç duymadan yaşayabilir. Toplu taşımacılık New York’ta ne kadar yaygın, kaliteli ve ucuzsa araba kullanmak da bir o kadar lüks. Arabanın taksidi, bakımı, benzini, hele hele el yakan park fiyatları...

(Fakat, “Daha geniş bir evde yaşayayım” deyip de çevre eyaletlerde ev tutanlar, New York’a gelip gitmek icin değil ama o eyalet içinde ihtiyaçlarını görebilmek için yine arabaya ihtiyaç duyuyor.)

Evin muhitine karar verdikten sonra tipine de bakmak gerekli. Müstakil ev mi, yoksa apartman dairesi mi olacak? Kaç odalı olması lazım?

Şimdi bu kadar açıklamadan sonra çok merak edilen ev kiralarının miktarına değinebilirim:

Manhattan’ın herhangi bir yerinde ‘stüdyo’ denilen mutfak ve banyosu tek oda içinde bir yerin kirası 1200 dolardan başlıyor. Stüdyoya bir yatak odası eklenince fiyat iki bin doların üstüne çıkiyor. İki odalı bir apartman dairesinin kirası ise, şehir merkezine yaklaştıkça, üç dört bin doları bulabiliyor.

Kiralara denetim

Kentİn bazı kesimlerindeki binalarda kiralar devlet kontrolünde. Geçen yüzyılın hayat koşullarına göre belirlenen kiralar, senede yalnızca, yüzde üç oranında yükseltiliyor. Eğer şanslıysanız bu tip bir apartman dairesi bulabilirsiniz. Ancak bu tip binalarda ev bulmak için yıllarca beklemek gerektiğini de unutmayın.

“Peki evi nasıl bulacağız” derseniz, ya yaklaşık bir kira bedelini emlakçılara komisyon olarak ödemeyi gözden çıkaracaksınız ya da gazetelerin emlak sayfalarında ve internet sitelerinde uzun süreli bir ev avcılığına hazır olacaksınız.

Yalnız unutmayın, ev sahipleri size güvenip evlerini kiralamak için bin dereden su götürecek. Hatta büyük apartmanlarda müstakbel komşularınızdan oluşan bir heyet, apartmanlarına layık olup olmadığınızı anlamak için sizi sözlü sınava bile tabi tutabilir!

Ev işini çözdükten sonra geriye ulaşım, elektrik, ısınma, telefon gibi genel giderler ve mutfak masrafı kalıyor. Bunlar için de bir rakam vermek zor. Yine muhit önemli. Zira New York öyle bir şehir ki, burada bir somun ekmeğin fiyatı bile 90 cent ve 5 dolar arasında değişiyor.

Unutmadan, bütçenizde bir de sosyal ve kültürel etkinlikler için hane açmanız gerekiyor. Çünkü sanat, kültür ve eğlence merkezi olan bu şehir, Sinatra’nın “Üç Kuruşluk Opera”da söylediği gibi gerçekten de yirmi dört saat uyumuyor...